Πώς χρησιμοποιείται το παρόν εργαλείο;

Ποιος πρέπει να χρησιμοποιεί το παρόν εργαλείο;

Αρμόδιος δημόσιος λειτουργός

Ο όρος «αρμόδιος δημόσιος λειτουργός» περιλαμβάνει όλους τους δημόσιους λειτουργούς οι οποίοι ενδέχεται να επιληφθούν υπόθεσης ασύλου ή να ασχοληθούν με τον αιτούντα διεθνή προστασία. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται συνοριοφύλακες, αστυνομικοί, αρμόδιοι καταχώρισης στοιχείων, υπάλληλοι υποδοχής, κοινωνικοί λειτουργοί, υπεύθυνοι χειρισμού υποθέσεων της αποφαινόμενης αρχής, κ.λπ. Το εργαλείο σχεδιάστηκε για δημόσιους λειτουργούς οι οποίοι δεν διαθέτουν ειδικές γνώσεις ιατρικής, ψυχολογίας, θεμάτων εμπορίας ανθρώπων και άλλων συναφών πεδίων. Ως εκ τούτου, για πολλές από τις κατηγορίες ειδικών αναγκών, η αναγνώριση βάσει του παρόντος εργαλείου έχει προκαταρκτικό χαρακτήρα, καθώς απαιτείται η παραπομπή του εν δυνάμει αιτούντος σε εμπειρογνώμονα. Άλλωστε, ανεξαρτήτως του ότι το εργαλείο αφορά την άσκηση των καθηκόντων ενός και μόνο αρμόδιου δημόσιου λειτουργού, η διεπιστημονική προσέγγιση της αναγνώρισης και της υποστήριξης με τη συμμετοχή εμπειρογνωμόνων από διάφορα πεδία πρέπει να προωθείται ως καλή πρακτική.

Το εργαλείο έχει σχεδιαστεί πρωτίστως για τους δημόσιους λειτουργούς των κρατών της ΕΕ+, αλλά θα μπορούσε να αποδειχθεί χρήσιμο σε οιονδήποτε επαγγελματία ο οποίος έρχεται σε επαφή με αιτούντες διεθνή προστασία.

Πώς χρησιμοποιούνται οι επιμέρους ενότητες του εργαλείου;

Το εργαλείο ΑΑΕΑ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ποικιλοτρόπως, ανάλογα με την εκάστοτε υπόθεση, τις πληροφορίες που ήδη γνωρίζετε και τον σκοπό των ενεργειών σας.

Το εργαλείο ΑΑΕΑ αφορά την αναγνώριση. Κατά συνέπεια, η χρησιμοποίηση των ενδείξεων αποτελεί, κατά κανόνα, το «πρώτο βήμα» σας. Εν συνεχεία, θα πρέπει να προβείτε στη σχετική εκτίμηση βάσει των συμπληρωματικών πληροφοριών που έχετε συγκεντρώσει για την υπόθεση, των γνώσεων και της εμπειρίας σας και να επιλέξετε μεταξύ των αναφερόμενων κατηγοριών ατόμων με ειδικές ανάγκες εκείνες που κρίνετε σκόπιμο να εξετάσετε («δεύτερο βήμα»). Ανάλογα με τις αρμοδιότητες που ασκείτε στο πλαίσιο του συστήματος ασύλου ή το ενδιαφέρον σας για τη συγκεκριμένη υπόθεση, μπορείτε πλέον να επιλέξετε ένα ή περισσότερα στάδια υποστήριξης («τρίτο βήμα»).

Εναλλακτικά, μπορείτε να μεταβείτε απευθείας στην ενότητα «ειδικές ανάγκες».

Για να λάβετε καθοδήγηση έχοντας επιλέξει την ενότητα «υποστήριξη» πρέπει να επιλέξετε το αντίστοιχο στάδιο και μία ή περισσότερες κατηγορίες, καθώς τα αναφερόμενα μέτρα έχουν σχεδιαστεί βάσει των επιμέρους κατηγοριών.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διάφορες ενότητες, βλ. κατωτέρω.

Πώς χρησιμοποιούνται οι ενδείξεις;

«Πρώτο βήμα»

Κατά κανόνα, η χρήση των ενδείξεων πρέπει να είναι το «πρώτο βήμα» σας στο εργαλείο ΑΑΕΑ, εκτός εάν η αναγνώριση των ειδικών αναγκών έχει ήδη συμβεί και επιθυμείτε να μεταβείτε απευθείας σε πρόσθετες πληροφορίες σχετικά με την οικεία κατηγορία ή/και το οικείο στάδιο υποστήριξης.

Προς διευκόλυνση της διαδικασίας αναγνώρισης, οι ενδείξεις ομαδοποιούνται σε κατηγορίες (όπως είναι η ηλικία, η οικογενειακή κατάσταση, οι ψυχοκοινωνικές ενδείξεις, οι περιβαλλοντικές ενδείξεις, κ.λπ.), σε ορισμένες δε περιπτώσεις και σε υποκατηγορίες. Κάθε ένδειξη συνδέεται με μία ή περισσότερες κατηγορίες προσώπων με ειδικές ανάγκες.

Πρέπει να επιλέξετε όσες ενδείξεις θεωρείτε ότι συντρέχουν στον συγκεκριμένο αιτούντα βάσει των παρατηρήσεών σας ή άλλων διαθέσιμων πληροφοριών. Η ανίχνευση ορισμένων ενδείξεων ενδέχεται να είναι εύκολη ήδη από τα πρώτα στάδια της διαδικασίας, όμως άλλες ενδέχεται να γίνουν αντιληπτές σε μεταγενέστερο στάδιο (π.χ. διάγνωση σοβαρής ασθένειας) ή η αναγνώρισή τους να παρουσιάζει δυσκολίες (π.χ. επιδείνωση της ψυχικής υγείας του αιτούντος). Κατά συνέπεια, πρέπει να επιστρέφετε στο εργαλείο οσάκις προκύπτουν νέες ενδείξεις.

Ψυχοκοινωνικές ενδείξεις: Επισημαίνεται ότι οι ενδείξεις που αναφέρονται ως «ψυχοκοινωνικές ενδείξεις» δεν είναι πρόσφορες για την τεκμηρίωση κλινικής διάγνωσης. Όπως και με τις άλλες ενδείξεις, πρέπει να επιλέξετε ελεύθερα τις ενδείξεις που θεωρείτε ότι συντρέχουν στη συγκεκριμένη περίπτωση στηριζόμενοι αποκλειστικά στην προσωπική σας κρίση και στην εμπειρία που έχετε αποκτήσει εργαζόμενοι με αιτούντες διεθνή προστασία: π.χ. Το συγκεκριμένο άτομο, συγκρινόμενο με άλλα άτομα, δείχνει να πάσχει από κατάθλιψη, να έχει κλειστεί στον εαυτό του, να αποφεύγει τους άλλους; κ.λπ. Βάσει της προκαταρκτικής αυτής αναγνώρισης, μπορείτε να διαπιστώσετε εάν είναι αναγκαίο να παραπέμψετε τον αιτούντα για περαιτέρω εκτίμηση και συνδρομή.

Οι ενδείξεις δεν πρέπει επ' ουδενί να εκλαμβάνονται ως ένας κατάλογος ερωτήσεων που ο αρμόδιος δημόσιος λειτουργός πρέπει να θέτει απευθείας στον αιτούντα. Στην ενότητα «αποδεικτικά στοιχεία» μπορείτε να βρείτε αναλυτικότερες πληροφορίες σχετικά με τη μέθοδο ανίχνευσης των ενδείξεων.

Τι περιέχει η ενότητα «ειδικές ανάγκες»;

Η παρουσίαση κάθε κατηγορίας ειδικών αναγκών αρχίζει με μια εισαγωγική ενότητα με τίτλο «σχετικά με την παρούσα κατηγορία», η οποία σκιαγραφεί το πλαίσιο της κατηγορίας και παρέχει γενικές πληροφορίες σχετικά με την αναγνώριση και τις ειδικές ανάγκες που ενδέχεται να έχουν τα άτομα της συγκεκριμένης κατηγορίας κατά τη διάρκεια της διαδικασίας ασύλου. Ακολουθεί μια ενότητα με όλες τις ενδείξεις που συνδέονται με τις ειδικές ανάγκες και, εν συνεχεία, μια ενότητα με τα πρόσφορα αποδεικτικά στοιχεία που ενδέχεται να είναι διαθέσιμα (π.χ., προσωπική δήλωση ή ιατρική πραγματογνωμοσύνη). Η ενότητα σχετικά με τα αποτελέσματα σάς υπενθυμίζει ότι ορισμένες άλλες κατηγορίες συνδέονται στενά με εκείνες που έχετε επιλέξει και, ως εκ τούτου, ενδέχεται να χρήζουν εξέτασης.

«Δεύτερο βήμα»

Ο αριθμός των ενδείξεων που έχετε επιλέξει εμφανίζεται δίπλα στην κατηγορία ή στις κατηγορίες ατόμων με ειδικές ανάγκες με τις οποίες συνδέονται οι εν λόγω ενδείξεις. Ακολούθως πρέπει να εκτιμήσετε σε ποια από τις εν λόγω κατηγορίες εμπίπτει ο συγκεκριμένος αιτών. Ορισμένες εξ αυτών μπορείτε ήδη να τις αποκλείσετε βάσει των πρόσθετων πληροφοριών που έχουν καταχωρισθεί στον φάκελο της υπόθεσης. Ο αριθμός των ενδείξεων που έχετε επιλέξει δεν αποτελεί ασφαλώς κριτήριο συνάφειας. Η βαρύτητα των επιμέρους ενδείξεων διαφέρει, χωρίς αυτό να αποτυπώνεται στο εργαλείο. Για παράδειγμα, η επιλογή της ένδειξης «ασυνόδευτο (παιδί)» αποσαφηνίζει πλήρως ότι ο αιτών είναι ασυνόδευτος ανήλικος. Ωστόσο, η επιλογή των ενδείξεων «υψηλά επίπεδα διέγερσης» και «διαταραχές ύπνου» δεν σημαίνει κατ' ανάγκη ότι ο αιτών έχει υποστεί βασανιστήρια, βιασμό ή άλλη μορφή ψυχολογικής, σωματικής ή σεξουαλικής βίας, παρότι ο αριθμός των ενδείξεων που έχουν επιλεγεί σε σχέση με τις εν λόγω κατηγορίες είναι μεγαλύτερος σε σύγκριση με το προηγούμενο παράδειγμα. Σε πολλές περιπτώσεις ο αρμόδιος δημόσιος λειτουργός χρειάζεται να προβεί σε ενδελεχέστερη εκτίμηση χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που βρίσκονται στη διάθεσή του, ενδεχομένως δε και παραπέμποντας την υπόθεση σε εμπειρογνώμονα.

Μόλις ολοκληρώσετε την εκτίμηση που προβλέπεται στο «δεύτερο βήμα», μπορείτε να επιλέξετε τις κατηγορίες που θεωρείτε συναφείς προκειμένου να συγκεντρώσετε αναλυτικότερες πληροφορίες.

Άμεση πρόσβαση

Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αναγνώριση των ειδικών αναγκών έχει ήδη συμβεί και μπορείτε να μεταβείτε απευθείας στις αντίστοιχες κατηγορίες επιλέγοντάς τες.

Τι περιέχει η ενότητα «υποστήριξη»;

Αφού επιλέξετε την κατηγορία που σας ενδιαφέρει, μπορείτε επίσης να επιλέξετε το σχετικό στάδιο ή τα σχετικά στάδια προκειμένου να λάβετε σύντομη καθοδήγηση σχετικά με τα πιθανά μέτρα ή τις ειδικές διαδικαστικές εγγυήσεις ή/και την υποστήριξη υποδοχής:

Κάθε στάδιο περιλαμβάνει διάφορα μέτρα (π.χ. διευθετήσεις στην αίθουσα διεξαγωγής της προσωπικής συνέντευξης, παραπομπή σε υγειονομικές υπηρεσίες) που χρήζουν εξέτασης από τον αρμόδιο δημόσιο λειτουργό. Τα μέτρα που προτείνονται στο παρόν εργαλείο δεν έχουν αποκλειστικό χαρακτήρα, ενδέχεται δε να απαιτηθούν εξατομικευμένες λύσεις. Εξάλλου, η σύντομη καθοδήγηση που περιέχεται στις σχετικές ενότητες αποτελεί ενδεικτική παρουσίαση των συναφών προτύπων της ΕΕ με τα οποία πρέπει να συνάδουν οι υπό εξέταση λύσεις.

Παρότι η υποστήριξη υποδοχής εξετάζεται μαζί με τα στάδια της διαδικασίας, επισημαίνεται ότι η υποδοχή δεν αποτελεί ενιαίο στάδιο και ότι καταλαμβάνει όλα τα στάδια της διαδικασίας.